შაში 1-ლი ადგილი

სამაგიდო თამაში შაში მიზანმიმართულად დავიწყე მუშაობა სასკოლო შეჯიბრებისათვის, რადგან მონაწილეობა უნდა მიმეღო ტყიბულის მუნიციპალიტეტის 2019 წლის პირად გუნდური პირველობაზე შაშში, საჯარო სკოლებს შორის.

შაში  სამაგიდო თამაშია.  __  ეფუძნება შედარებით მცირე ზომის ობიექტების მანიპულირებას, რომელიც მთლიანად მაგიდასთან ან მოთამაშეთა ხელშია. სპორტისა და ვიდეო თამაშებისგან განსხვავებით, არ საჭიროებს მოთამაშეების აქტიურ მოძრაობას, დამატებით ტექნიკურად კომპლექსური აღჭურვილობის  ან სპეციალურ ობიექტებს, სპორტულ დარბაზებს, სფეროებს და ა.შ. სამაგიდო თამაშების ისტორია სულ მცირე 5500 წლისაა. თანამედროვე კვლევები ვარაუდობს, რომ ამ თამაშების ისტორია საერთო იყო. დღესდღეობით ცნობილი უძველესი სამაგიდო თამაშების წარმოშობაა ჩინეთისა და ინდოეთის "ნაყოფიერი ნახევარმთვარისგან".

ბერძნული მითოლოგია შაშის გამოგონების შესახებ სხვა ამბავსაც იცნობს. სხვა ვერსიით, შაში გამოიგონა ბერძენმა გმირმა პალამედმა. პალამედი ტროას ომში მონაწილეობდა. ომი ათ წელიწადს გაგრძელდა. პალამედმა ომში ცოტა მოიწყინა და გასართობად შაშის თამაში მოიგონა.

ევროპაში შაშს   დამა   უწოდეს და დღესაც ამ სახელით მოიხსენიებენ. შაშის დაფა ჭადრაკის დაფას ჰგავს.

არსებობს შაშის მრავალი სხვაობა, რომლებიც ერთმანეთისგან განსხვავდება, როგორც დაფის უჯრედებისა და კოჭების რაოდენობით, ისე წესებით. ყველაზე ცნობილია ინგლისური (ამერიკაში ეწოდება ჩეკერსი), გერმანული, ესპანური, რუსული (12 კოჭი 64-უჯრედიან დაფაზე), ფრანგული, პოლონური (20 კოჭი 100-უჯრედიან დაფაზე), კანადური (30 კოჭი 144-უჯრედიან დაფაზე) შაში. 100-უჯრედიანი ფრანგული შაში მსოფლიოს ბევრ ქვეყანაში გავრცელდა და საერთაშორისო შაში ეწოდა.

თამაშის წესებით, კოჭი გადაადგილდება ერთ მუქ უჯრაზე დიაგონალურად წინ ნებისმიერი მიმართულებით. მეტოქის კოჭის მოსაკლავად (მოკვლა შეიძლება წინ და უკან სვლით) საკუთარი კოჭი მოწინააღმდეგის კოჭზე უნდა გადაატარო და დასვა მის შემდეგ თავისუფალ უჯრაზე. დაფის უკანასკნელ ჰორიზონტალურ ხაზამდე მიყვანილი კოჭი გადაიქცევა “დამკად”, რომელსაც ნებისმიერ მანძილზე შეუძლია გადაადგილება. თამაშის მიზანია მეტოქის კოჭების მოსპობა ან ისეთ მდგომარეობაში ჩაყენება, როდესაც მათ არც ერთი სვლის საშუალება აღარ ექნებათ.

ქვეყნის პირველი ჩემპიონი გახდა ირაკლი შერაზადაშვილი (1991). პარალელურად ეწყობა მოზარდთა პირველობები. ...

        

პროგრამა  

       1.    შაშის დაწყება

შაში არის თამაში ორ მოთამაშეს შორის, სადაც ერთი მოთამაშე ათამაშებს შავ კოჭებს, ხოლო მეორე – თეთრებს. თამაშის მიზანია მოკლა მეორე მოთამაშის კოჭები ან ჩაუკეტო სათამაშო გზები. 

თამაში იწყება საწყის  პოზიციაში, რომელიც შედგება 64 უჯრისგან, რომელიც 8x8 შვეულად და თარაზულადაა. ერთ მოთამაშეს 12 ცალი კოჭი აქვს. თეთრებით მოთამაშე მოძრაობს პირველი. შემდეგ თითოეულ მოთამაშეს ერთი წუთი აქვს. ფაქტობრივად, მოთამაშე უნდა გადავიდეს თავის მხრივ. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, გადაადგილება არ შეიძლება გამოტოვოთ.

     2.      თამაშის მაგალითები

თამაშის მაგალითების საფუძველზე შესაძლებელია მარტივი დასკვნის გაკეთება, როგორ არ უნდა გამოგრჩეთ მეტოქე.
    თამაშის საწყისი ეტაპის საჭიროების გარეშე, არ გაათავისუფლონ ფიგურები ე. წ. „ქალბატონები“, როგორც ქალბატონი ე.წ. ჩამორჩენილი ჩეკერები A1 და H8 - ის გარდა სხვა დროს, არ დაუშვას მოწინააღმდეგის აშკარა რიცხვითი უპირატესობა თქვენს გამშვებებზე სათამაშო მოედანზე (ფლანგზე ან ცენტრში) როდესაც უბრალო შემოწმება ხდება დედოფალი, იგი განაგრძობს დედოფლის წესების დაცვას.  მათი რიცხვი დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად მარტივი შემოწმება აქვს მოთამაშეს, რათა მოწინააღმდეგის ბოლო რაუნდში წარმატება მოუტანოს.

     3.    კომპლექსური  თამაშის გეგმა

    რა თქმა უნდა, უფრო კომპლექსური  თამაშის გეგმაა, დამების / ქალბატონების მეთოდით კოჭის სვლა.  პირდაპირი მიმართულებით დამუშავება უნდა წავიდეს ქალბატონების გადაადგილებით დაფის კიდემდე და ბოლო უჯრაზე მისვლისას იმარჯვებს, რაც საშუალებას გვაძლევს მივიღოთ მეფე. რომელსაც შეუძლია  აშკარად ახალი თავდასხმის   გეგმაზე  გადასვლა იმისათვის, რომ  გართულდეს თამაში. 

      4.    საფრთხე

ყოველ ნაბიჯთან ერთად თეთრებმა  ან შავებმა  უნდა შექმნან კონკრეტული საფრთხე, საიდანაც ოპონენტი აიძულოს დაიცვას. ფრთხილად  დაიცვან საკუთარი კოჭი.

      5.    ქვების ჩანაცვლება

შეიძლება მივიღოთ რამოდენიმე გზა, რომელთანაც შეგვიძლია  ქვები ჩავანაცვლოთ მეფით.

      6.    რას ვაკეთებთ, როდესაც კოჭს გადაადგილება არ შეუძლია

მოთამაშე, რომელსაც გადაადგილება არ შეუძლია აგებს, კოჭი დაკარგა. ხშირად არსებობს სიტუაციები, როდესაც დაფაზე  ჯერ კიდევ  არის კოჭები, მაგრამ მათ არ შეუძლიათ არც ბრძოლა და არც დაბლოკოს კოჭი, რადგან ისინი ოპონენტისათვის დაბლოკილია, ასეთ სიტუაციაში,  თავის ნაბიჯს  კარგავს.

      7.    სიტყვათა ტერმინი

ანალიზი - სიტუაციის შესწავლა, ანალიზი და შეფასება.
თავდასხმა - შეტევა ერთ-ერთი მხარის მიერ.

      8.      უნაკლო შემოწმება - მარტივი შემოწმებაა, რომელიც გაცვლას არ საჭიროებს.
ბლოკადა - ოპონენტის კოჭების წინსვლა.

ვარიანტი - ლოგიკურად ურთიერთდაკავშირებული მოძრაობის ჯაჭვი.

      9.      მოულოდნელი ნაბიჯი - მშვიდი ნაბიჯი გადადგას, ნაბიჯი ოპონენტზე.

გრაფიკი - ჩარჩოს გრაფიკული გამოსახულება.
მსხვერპლი -არის ერთი ან რამდენიმე ჩხუბის განზრახ მსხვერპლად, წინსვლის ან მატერიალური უპირატესობის მოსაპოვებლად. 

      10.  გრძელი ფლანგის-  (გამშვები პუნქტი) არის პოზიცია, რომელშიც  მზადდებაა ერთ მხარეს.

მოკლე ფლანგზე - (საერთაშორისო გამშვები) არის პოზიცია, რომელშიც შედგენილია ერთ-ერთი მხარის მოკლე ფლანგზე.

       11.  ჩამკეტი - არის ტექნიკა, რომლის მიზანიცაა მოწინააღმდეგის შემოწმება, ართმევს შესაძლებლობას, რომ გააკეთოს ნაბიჯი.

       12.  ინტუიციური მსხვერპლი არის მსხვერპლი, რომელიც არ შეიძლება ზუსტად გამოითვლოს.

  

        

                         რ ე ფ ლ ე ქ ს ი ა

ჩემი მიზანი იყო  მუშაობა იმ მოსწავლეთა  ჩაბმა სპორტის სახეობაში და  მონაწილეობის  მიიღება საქალაქო/სარაიონო სპორტულ ოლიმპიადა 2019,

   მოშაშეთა ტურნირი საჯარო სკოლებს შორის ამით კი, მოსწავლეებმა შეძლებისდაგვარად შეისწავლეს და  გაიუმჯობესეს   მაღალი სიჩქარე, გამძლეობა, მოქნილობა,  სხარტი სათამაშო აზროვნება, კარგი რეაქცია, სწრაფი გადაწყვეტილების მიღების უნარი, მდგრადი ნერვული სისტემა. ეს გამოვლინდა მოსწავლეთა საშეჯიბრო თამაშზე სკოლის თამაშებში  და სარაიონო შეჯიბრში მონაწილეობის მიღებით მოიპოვეს  პირველი ადგილი.

      ჩემი გაკვეთილის გასაუმჯობესებელ მხარედ  მიმაჩნია მოსწავლეთა მეტი დატვირთვა თამაშის პროცესით. მოსწავლეებისათვის აღმოჩნდა შაში, სამაგიდო თამაშში  გამოავლინეს დიდი სიყვარული და სიხარულით არწევდნენ წარმატებას. რადგან ასეთი დაინტერესებაა გაკვეთილის დაგეგმვისას გავითვალისწინებ,  მეტი დრო უნდა დავუთმო პრაქტიკულად, სასწავლო გაკვეთილებზე. არ იყო საკმარისი წინა საშეჯიბრო პერიოდით გათვალისწინებული დრო.  ინდივიდუალური დაკვირვების საფუძველზე უმრავლესობა მოსწავლეებს ჭირდებათ მეტი ვარჯიში, რასაც მომავავლისთვის უკეთ დავგეგმავ და გავითვალისწინებ.